SISTEM FEUDAL
MENCORAKKAN BENTUK PEMERINTAHAN DALAM MASYARAKAT ASIA.
NURHUDA BT. MOHAMED FADZIL
Feudalisme secara umumnya boleh
didefinisikan sebagai satu bentuk kerajaan, iaitu kuasa politik dikuatkuasakan secara
tempatan oleh individu persendirian dan bukan kerajaan pusat. Pada asasnya,
sistem ini seperti yang wujud di Eropah sejak abad ke-9 memperlihatkan hubungan
peribadi yang erat antara tuan tanah (lord) dan petani (vassal) yang
disyaratkan untuk memberi taat setia kepada lord. Satu pihak akan memberi
perlindungan sementara satu pihak lagi memberi perkhidmatan ketenteraan dan
keselamatan kepada raja. Selain aspek ketenteraan dan keselamatan, feudotari
juga dikehendaki menyediakan keperluan tertentu termasuklah buruh untuk sistem
kerah. Hubungan ini menentukan kedua-dua pihak memperoleh faedah dan keuntungan
bersama.
Jika dilihat dari segi strukturnya,
sistem feudal memaparkan satu bentuk piramid. Di bahagian bawah sekali ialah
golongan rakyat atau petani manakala di bahagian atas sekali ialah raja.
Bahagian tengah pula ialah golongan pembesar yang bertanggungjawab menjadi
‘tali penghubung’ antara raja dengan rakyat dan secara praktikalnya turut
bertindak sebagai tuan tanah. Dalam pemerintahan bercorak feudal ini, wujud
satu hierarki yang jelas antara feudatories dan subfeudatories di bawah
pemerintahan seorang raja. Ia sangat terikat dengan pendapatan dari kampung.
Di rantau Asia Tenggara, sistem
feudal yang wujud adalah berasaskan masyarakat pertanian yang merupakan satu
cirri umum utamanya. Raja adalah kuasa yang besar dan dianggap sebagai pemilik
tanah yang boleh ditemui di semua kerajaan Asia Tenggara. Raja dianggap sebagai
pemilik tanah seperti yang termaktub dalam Undang-undang Tiga Tera di Siam serta
perundangan di Burma. Raja dianggap sebagai tuhan yang mempunyai kuasa mutlak
terhadap semua aspek termasuk kehidupan rakyat yang turut ditentukan oleh raja.
Dalam masa yang sama, raja juga bergantung kepada pembesar daerah terutama
dalam melaksanakan segala keperluan pemerintahan ataupun keperluan yang
berbentuk peribadi.
Sebelum kehadiran pihak Barat,
sistem feudal yang dilaksanakan di Asia Tenggara menjelaskan bahawa kuasa
pembesar wilayah adalah cukup besar. Dalam keadaan-keadaan tertentu, kuasa pembesar
lebih besar daripada raja atau pembesar pusat. Berdasarkan kelayakan serta
pengaruh tertentu, golongan pembesar telah menerima anugerah yang besar
daripada raja termasuk mentadbir sebuah wilayah.
Di Burma, sistem feudal yang wujud
merupakan kesan daripada kebergantungan raja kepada golongan pembesar terutama
Myowun (gabenor) dan Myosa (pembesar wilayah). Di ibu negeri terdapat empat
orang Myowun yang mengendalikan hal ehwal tempatan, setiap orang mentadbir
sebuah daerah di ibu negeri tersebut. Myowun yang berada di luar ibu negeri
menjalankan kuasa atas dasar feudal iaitu mereka mempunyai kuasa besar memungut
cukai sebanyak 10 hingga 15 peratus daripada hasil tahunan rakyat.
Sebahagiannya dihantar kepada raja di pusat dan sebahagiannya disimpan untuk kegunaan
sendiri.
Masyarakat Vietnam pula masih
berpegang kepada sistem tradisi. Sistem pemerintahan di bawah Maharaja Gia Long
dan selepasnya adalah bercorak birokratik yang berasaskan hierarki Mandarin.
Negara dibahagikan kepada tiga wilayah iaitu Annam, Tongking dan Cochin-China.
Wilayah Annam terletak di bawah kuasa raja manakala dua wilayah lagi dikuasai
oleh wizurai yang mempunyai kuasa yang sangat besar. Wilayah-wilayah ini
kemudiannya dibahagikan kepada beberapa bahagian yang lebih kecil termasuk Provinci,
Phu, Huyen, Tong, dan Kemun di mana setiap bahagian di tadbir oleh seorang
pembesar. Pembahagian ini menyebabkan kerajaan pusat kurang memberi perhatian
dan menyebabkan para pembesar mengukuhkan kedudukan masing-masing. Walaupun
raja berkuasa mutlak, namun dalam keadaan sebenarnya, pembesar Mandarin yang
menjalankan sistem sosial dan pemerintahan Vietnam.
Sistem feudal di Asia Selatan pula
telah diamalkan lebih kurang pada abad ke-4 sebelum Masihi. Sistem ini telah
dilakukan oleh kerajaan Maurya yang turut menjadikan tanah sebagai elemen utama
iaitu tuan tanah mempunyai hak yang lebih besar berbanding petani. Dalam sistem
feudal di Asia Selatan, golongan keagamaan atau Brahmin turut terlibat. Brahmin
merupakan pemilik tanah terutama geran-geran yang diberikan oleh pihak-pihak
berkuasa sebagai satu keistimewaan terhadap golongan ini dan untuk menjaga
status mereka di kalangan masyarakat. Mereka mempunyai kuasa autonomi yang
besar pada tanah-tanah yang mereka miliki. Secara langsung, sistem feudal di Asia
Selatan yang terus berlangsung sehingga pasca-kemerdekaan memperlihatkan satu
keterikatan yang sangat kuat antara pihak berkuasa, bangsawan dan pemerintah
tempatan, golongan agama dan petani yang menduduki atau menyewa tanah.
Pada zaman kemuncak sistem feudal,
iaitu sebelum kuasa Barat muncul pihak pemerintah yang terdiri daripada
golongan raja merupakan pihak yang diberi seluruh taat setia mereka.
Kelangsungan ini dapat dilihat di mana muncul ratusan raja-raja kecil yang
menguasai wilayah-wilayah tertentu di Benua Kecil India. Kedatangan British
pada tahun 1947 tidak mampu menguasai seluruh benua itu, dan masih terdapat
raja-raja yang masih bebas. Raja-raja ini mempunyai pembesar-pembesar daerah
atau digelar Nayaka yang bertanggungjawab menyediakan segala keperluan raja,
mengutip cukai dan sebagainya. Untuk mempertahankan kedudukan raja, mereka
telah menubuhkan pasukan ketenteraan yang terdiri daripada rakyat.
Sistem feudal juga dijalankan di
negara-negara Asia Timur. Di Jepun, sistem feudal dilihat secara jelas iaitu
maharaja mempunyai kuasa yang tidak terhad ke atas segala aspek di bawah
pemerintahannya termasuk tanah. Misalnya, pada zaman Kamakura antara abad ke-12
dan 14, keluarga Minamoto menjadi keluarga yang penting di Jepun. Selain itu,
sistem feudal ini dapat tumbuh subur kerana tumbuhnya estet-estet persendirian
yang dikenali sebagai syo atau syoen. Pertumbuhan estet-estet ini telah
dipercepatkan oleh kemerosotan golongan aristokrat dan kebangkitan kelas
perwira (buke).
Di Jepun, sistem feudal telah menyebabkan satu corak tertentu dapat dilihat di mana telah melahirkan dua golongan yang saling bergantung antara satu sama lain, iaitu golongan tuan-tuan tanah dan daimyo yang bertanggungjawab menyumbangkan sebahagian daripada hasil tanah kepada maharaja. Golongan daimyo mempunyai hubungan yang kuat dengan petani dan tentera, tetapi golongan maharaja tidak banyak peranan. Kemunculan golongan tentera khusus (profesional) sebagaimana di Jepun begitu berpengaruh dalam menentukan hala tuju pemerintahan. Golongan daimyo merupakan kelompok yang sangat berkuasa di Jepun dan kuasanya mengalahkan kuasa maharaja. Golongan tentera mempunyai kebolehan yang besar dalam peperangan dan digunakan oleh golongan bangsawan untuk mempertahankan hak milik mereka atau menjaga keselamatan tuan-tuan mereka. Kekuatan daimyo ini menjadi tulang belakang kebangkitan daimyo sehingga maharaja tidak ada peranan.
Secara ringkasnya, sistem feudal di
Asia Tenggara dan Asia Timur mempunyai persamaan daripada beberapa segi iaitu
raja atau maharaja memerintah hanya pada teorinya sahaja sementara kuasa
sebenar banyak ditentukan oleh pembesar-pembesar. Pembesar-pembesar ini juga
mempunyai gelaran yang berbeza mengikut kekayaan dan kedudukan. Golongan
pembesar ini biasanya adalah golongan pemerintah. Selain itu, kerajaan
terbahagi kepada dua iaitu kerajaan pusat dan wilayah di bawah kekuasaan
pembesar. Tanah juga menjadi pengikat yang kuat dalam sistem feudal.
Kesimpulannya, abad ke-19 dan 20
memperlihatkan satu perkembangan menarik dalam sejarah sistem feudal di Asia
Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur. Sejak sekian lama, ketiga-tiga rantau
ini telah melaksanakan dan menerima sistem feudal sebagai sistem sosial mereka.
Peranan pembesar wilayah mempunyai pengaruh yang sangat besar meskipun
meletakkan raja atau maharaja sebagai kuasa tertinggi.